پایگاه خبری یزدفردا"به التهاب و ورم کبد هپاتیت گفته می شود. عوامل مختلفی از جمله ابتلا به ویروس های هپاتیت ( A، B، C ، D، E و … ) ،داروها،سموم،آنوکسی ، الکل و …باعث التهاب و از بین رفتن بافت و عملکرد طبیعی کبد یا " هپاتیت " می شوند. هپاتیت ویروسی یکی از عوامل مهم مرگ زودرس انسان می باشد براساس تخمین سازمان بهداشت جهانی۳۸۵ میلیون ناقل هپاتیتB و ۱۷۰ میلیون ناقل هپاتیتC در جهان وجود دارد و سالانه بیش از یک میلیون مورد مرگ در اثر هپاتیت اتفاق می افتد.

علایم و تشخیص بیماری هپاتیت B

با توجه به این که در اغلب موارد این بیماری از مادران آلوده به نوزادان منتقل می‌شود، تا سال‌ها علامتی بروز نمی‌کند. در برخی موارد به دنبال هپاتیت حاد ویروسی، فرد به صورت یک فرد ناقل در می‌آید. در این افراد به دنبال علایم هپاتیت از جمله بی‌اشتهایی، ضعف، بی‌حالی، پررنگی ادرار و زردی؛ سیستم ایمنی بدن نمی‌تواند آنتی ژن هپاتیت B را از بین ببرد و بعد از 6 ماه، با وجود بهبودی ظاهری فرد آلوده باقی می‌ماند. خوشبختانه تنها 10 درصد افراد مبتلا به هپاتیت حاد ویروسی دچار هپاتیت مزمن می‌شوند و ناقل هپاتیت باقی می‌مانند. ولی متأسفانه در صورت انتقال عفونت از مادر به نوزاد، در اغلب موارد حالت ناقل پابرجا خواهد ماند و نوزادان آلوده امروزه، خود آلوده کننده جامعه خواهند بود.

تشخیص بیماری هپاتیت B

براساس اکثر گزارش‌های علمی، بسیاری از کسانی که به ویروس هپاتیت‌ B آلوده می‌شوند، از بیماری خود آگاهی ندارند و سال‌ها پس از ابتلا، از وجود این بیماری مطلع می‌شوند. راه تشخیص این بیماری اندازه‌گیری آنتی ژن سطحی این ویروس یعنی HBS AG است. اگر در فردی آزمایش HBS AG مثبت شود، نشان می دهد که آلوده به ویروس هپاتیت B است یعنی در بدن وی ویروس هپاتیت B وجود دارد. آنچه این آزمایش را معنی‌دار می‌کند، حال عمومی بیمار، وضعیت کبد (اندازه آن و نتایج آزمایش‌های مخصوص کبد) و چند آزمایش دیگر در مورد فعالیت ویروس در بدن است. در بسیاری از موارد به دنبال کشف یک مورد HBS AG مثبت، سایر افراد خانواده آزمایش شده و موارد مثبت بدون علامت شناسایی می‌شوند.

مهم‌ترین مسئله در ارتباط با ناقلین هپاتیت B

این بیماران هیچ گونه علامت، نشانه و ناراحتی ندارند، ولی در خونشان ویروس وجود دارد. مهم‌ترین مسئله در مورد این گروه از افراد، مراجعه به پزشک هر 6 ماه یک بار و بررسی آزمایشگاهی جهت تعیین وضعیت کبدی است. این امر جنبه حیاتی دارد و با انجام آن می‌توان به فعال شدن بیماری در مراحل اولیه پی برد.

عاقبت ناقلین هپاتیت B

در اکثر موارد، شواهدی دال بر تخریب و التهاب سلول‌های کبدی دیده نمی‌شود. در واقع یک سازش و همزیستی بین ویروس‌ها و سیستم دفاعی بدن به وجود می آید. این سازگاری ممکن است تا سالیان سال باقی بماند و بیمار مشکل کبدی پیدا نکند و ویروس همچنان در حالت نهفته تا آخر عمر باقی بماند. از هر 100 نفری که به این حالت مبتلا هستند، سالیانه 1 تا 2 نفر ویروس را از بدن خود پاک کرده و آزمایش HBS AG آنها منفی می‌شود. تعداد بسیار کمی از این افراد در عرض چند سال، دچار عود بیماری شده و به اصطلاح فعالیت ویروس در بدن آنها مجدداً از سر گرفته می‌شود. به همین دلیل است که به حاملین هپاتیت B توصیه می‌شود تا برای معاینه و انجام آزمایش‌های کبدی و بررسی وضعیت‌شان هر 6 ماه یک بار به پزشک معالج خود مراجعه کنند.

بهتر است ناقلین هپاتیت به صورت دوره‌ای (3 تا 6 ماه) از نظر عملکرد کبد بررسی شوند تا در صورت تبدیل شدن به هپاتیت مزمن، تشخیص و درمان سریع‌تر صورت گیرد و از تخریب بیشتر کبد جلوگیری شود.

آیا امکان ابتلای ناقلین هپاتیت B به سیروز وجود دارد؟

در تعداد کمی از این بیماران که اختلال در کار کبد به صورت پیشرونده است، این احتمال وجود دارد. خوشبختانه امروزه با عرضه داروهای جدید امکان جلوگیری و یا به تأخیر انداختن این روند وجود دارد.

هپاتیت مزمن B

در تعدادی از افراد مبتلا به هپاتیت B ،ویروس به صورت فعال سبب التهاب کبد می‌شود. آنزیم‌های کبدی (ALT, AST) در خون این افراد افزایش می‌یابد. این افراد نیاز به تشخیص شدت التهاب در کبد و فعالیت ویروس در خون و احیاناً درمان دارند. برای تشخیص فعال بودن بیماری و پیگیری بیماران بعد از شروع درمان لازم است آزمایشات اندازه‌گیری سطح میزان ویروس در خون (اصطلاحا PCR شمارشی) انجام شود. انجام PCR معمولی و غیر شمارشی فایده‌ای ندارد.

امروزه داروهای ضد ویروسی متعددی برای درمان هپاتیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. داروی اینترفرون- آلفا دارای اثرات ضد ویروسی بوده و سبب تحریک سیستم دفاعی بدن می‌‌‌شود. تجویز این دارو طبق نظر پزشک صورت می‌گیرد.

PCR شمارشی (VIRAL LOAD) در تعیین شدت بیماری و میزان پاسخ به درمان داروهای ضد ویروسی کمک فراوانی می‌کند.

یکی دیگر از داروهایی که در درمان هپاتیت مزمن استفاده می‌شود، قرص لامیوودین است. این دارو با مهار آنزیم مسئول تکثیر ویروس هپاتیت B ،سبب مهار تکثیر آن و کنترل بیماری هپاتیت مزمن B می‌شود.

آیا هپاتیت B قابل پیش‌گیری است؟!

تزریق واکسن ضد ویروس هپایتت B به صورت سه دوز با فواصل صفر، یک‌ماه و 6 ماه می‌تواند بیش از 95 درصد، مانع از ابتلا به این بیماری شود. شما هم می‌توانید با تلقیح واکسن، از ابتلای خود در برابر این عفونت محافظت کنید.

هپاتيت چيست ؟ و علل آن كدامند ؟
هپاتيت يعني التهاب كبد و در ميان عوام مردم به يرقان و زردي مشهور است . مهمترين عوامل ايجادكننده آن ويروسها هستند . ويروسها موجودات بسيار ريزي هستند كه از فرد آلوده به فرد سالم منتقل مي شوند و براي رشد و تكثير خود به يك موجود زنده نياز دارند. تاكنون 6 نوع ويروس هپاتيت شناخته شده است كه شايعترين آنها ويروسهاي هپاتيت آ (A) ، ب (B) و سي (C) هستند .عوامل ديگري مثل داروها ، بيماريهاي توارثي و خود ايمني و مصرف مشروبات الكلي نيز مي توانند سبب هپاتيت شوند .

هپاتيت يك معضل جهاني.
امروزه هپاتيت يكي از مشكلات بهداشتي عمده جهان است و 300 ميليون نفر در سراسر جهان حامل ويروس هپاتيت ب هستند . هپاتيت ب پس از بيماريهاي سل و مالاريا شايعترين بيماري عفوني و مسري است . سالانه حدود 50 ميليون نفر به تعداد افراد آلوده در دنيا افزوده مي شود . بيشتر مبتلايان در كشور پهناور چين و تايوان بسر مي برند . شيوع اين بيماري در برخي از نواحي آسيا و آفريقا بسيار بالاست و حتي به 20 درصد نيز مي رسد . در ايران طبق آمارهاي موجود حدود 3% افراد جامعه يا قريب به دو ميليون نفر ناقل هپاتيت ب هستند .

ويروس هپاتيت ب
در سال 1965 بلومبرگ (Blumderg) و همكارانش در فيلادلفيا ، با مطالعه سرم دو بيمار مبتلا به هموفيلي متوجه وجود آنتي ژني شدند كه بعدها به آنتي ژن استراليايي معروف شد و آقاي بلومبرگ به دليل اين كشف خود در سال 1977 موفق به دريافت جايزه نوبل شد .
امروزه مي دانيم كه آنتي ژن استراليايي همان آنتي ژن سطحي ويروس هپاتيت ب يا HBsAg است . با استفاده از ميكروسكوپ الكتروني شكل و ساختمان اين ويروس شناخته شده است . به هر حال بخش فعال ويروس در قسمت مركزي و آنتي ژن سطحي HBsAg در سطح آن قرار دارد . در صورت مثبت بودن HBsAg ، فرد آلوده تلقي مي شود . محل زندگي و تكثير ويروس كبد آدمي است و محصولات آن پس از توليد به درون گردش خون مي ريزند .
بدن در برابر عفونت ويروسي از خود دفاع مي كند و عليه آنتي ژنهاي ويروسي ، آنتي بادي يا آنتي كر ( پادتن ) مي سازد . در بسياري از موراد ، بدن با دفاع خود عفونت را دفع كرده و فقط ردپاي آن به صورت مثبت بودن آنتي باديها ( پادتن ها ) مشخص مي شود . در اين شرايط علاوه بر رفع خطر ، فرد در مقابل عفونت مجدد مصون مي شود و به اصطلاح خود واكسينه شده است .
 

ناقل بيماري هپاتيت
ناقل بيماري هپاتيت به كساني گفته مي شود كه ويروس هپاتيت (ب) در خونشان به مدت بيش از 6 ماه وجود داشته باشد ، حال عمومي خوبي داشته باشند و در بررسي آزمايشگاهي اختلالي در كار كبد آنان مشاهده نشود . در چنين شرايطي ويروس به صورت مسالمت آميز در داخل بدن وجود دارد ولي آسيبي به كبد وارد نمي كند .
 

چگونگي شناسايي ناقلين هپاتيت ب
در اغلب موارد افراد به دنبال اهداي خون و مشخص شدن وجود آلودگي ويروس هپاتيت ب به پزشكي مراجعه مي كنند . اين افراد معمولا هيچ گونه علامتي ندارند و از آلوده بودن خود نيز اظهار تعجب مي نمايند .
مدتي پس از اهداي خون ، سازمان انتقال خون ايران با ارسال نامه و كارتي وجود عفونت در خون ناقلين هپاتيت ب را متذكر مي شود و دستورهاي بهداشتي را گوشزد مي كند .در برخي موارد به دنبال آزمايشات دوره اي وجود عفونت در خون افراد مشخص مي شود .
ممكن است به دنبال اطلاع از بيماري خود غمگين و ناراحت شويد . بر اعصاب خود مسلط شويد به فكر آينده خود باشيد و براي بررسي بيشتر و كسب اطلاعات به درمانگاه هپاتيت مراجعه كنيد .
 

راههاي انتقال ويروس هپاتيت ب
همانطور كه قبلا ذكر شد تنها مخزن اين عفونت انسان است و انتقال آن از افراد آلوده به افراد سالم صورت مي گيرد . راههاي انتقال عفونت عبارتند از :

  1.   در مناطقي كه ميزان ناقلين زياد است ، عفونت احتمالا از طريق انتقال از مادران آلوده به نوزادان ايجاد مي شود . عفونت نه از طريق بند نافي ، بلكه از طريق بدن مادر در هنگام زايمان و در جريان تماس نزديك بعد از آن منتقل مي شود . در مطالعاتي كه توسط دكتر علويان و همكاران در سال 74 در اهداكنندگان خون انجام شده است ، انتقال از مادر به نوزاد مهمترين راه انتقال در ايران بوده است .

  2.   تماس جنسي با فرد ناقل هپاتيت مي تواند به انتقال عفونت منجر شود . براي ممانعت از اين امر ، انجام واكسيناسيون و استفاده از كاندوم توصيه مي شود .

   3. كارمندان بيمارستانها كه در تماس نزديك با بيماران هستند ، در معرض خطر ابتلاي بيشتري هستند . اين خطر به دليل آلوده شدن با خون بيمار مثلا از راه فرورفتن سوزن آلوده به دست و يا از طريق خراشهاي پوستي است . اين خطر براي جراحان و دندانپزشكان دوچندان مي شود .

   4.   استفادهاز خون و فرآورده هاي خوني آلوده : اين مساله عمدتا در چند دهه قبل اتفاق مي افتادو چون امروزه در تمامي جهان ( و از جمله ايران ) خونهاي اهدايي براي شناسايي ويروس هپاتيت ب آزمايش مي شوند ، خون و فرآورده هاي آن سالم هستند .

    5.  استفاده از وسايل غير استريل در دندانپزشكي ، سوراخ كردن غيربهداشتي گوش ، خالكوبي و حجامت جزو راههاي احتمالي انتقال عفونت تلقي مي شوند .

    6.   بند پاياني كه خون مي مكند ( از قبيل پشه يا ساس هاي رختخواب ) بخصوص در مناطق گرمسير ، عوامل مهمي در انتقال عفونت هستند ، ولي شاهدي دال بر تكثير ويروس در بدن بند پا وجود ندارد .

       چند سئوال

     من مردي 25 ساله هستم و به دنبال اهداي خون متوجه هپاتيت در خون خود شده ام ، آيا انتقال عفونت در دوران نوزادي از مادرم به من صورت گرفته است ؟
آري . اصولا انتقال عامل عفوني از مادر آلوده به نوزادان در اغلب موارد همراه با علامت نيست و اكثر افراد بدون علامت و به دنبال اهداي خون متوجــــــه آلودگي خود مي شوند . پيشنهاد مي شود مادر ، خواهر و برادرانتان بررسي شوند . در اكثر موارد شواهدي از آلودگي فعلي يا قبلي در آنها ديده مي شود .

      يكي از اقوام ما ناقل هپاتيت ب است ، آيا مي توانيم جهت مهماني و صرف غذا به خانه او برويم ؟
هيچ منعي ندارد ، حتي اگر آن فرد آشپز غذاي شما باشد . مي توانيد با اطمينان خاطر ، با او رفت و آمد داشته باشيد و از آن غذا با كمال اطمينان ميل كنيد .

من كارمند يكي از اداره هاي دولتي هستم ، يكي از همكارانم HBsAg مثبت است ، آيا امكان انتقال هپاتيت از او به ما وجود دارد ؟
 خير . خوشبختانه تماسهاي عادي و روزمره نظير دست دادن ، در يك اطاق كار كردن ، معاشرت با دوستان و همكلاسيها و افراد فاميل خطر انتقال بيماري را به دنبال ندارد و جاي نگراني نيست . فقط رعايت نكات بهداشتي كافي است .

     آيا امكان انتقال هپاتيت از حيوانات اهلي مثل سگ و گربه و …  به انسان وجود دارد ؟
خير . بيماري هپاتيت از اين طريق منتقل نمي شود .

                 مهمترين راه انتقال ويروس هپاتيت ب در ايران ، از مادران آلوده به نوزادان است .
   مهمترين راه انتقال ويروس هپاتيت ب در غرب از راه مقاربت ، خصوصا خارج از چهارچوب خانواده است .
    بيماري از راه معاشرت معمولي ، غذاخوردن و دست دادن منتقل نمي شود .

 علائم بيماري
با توجه به اينكه در غالب موارد عفونت از مادران آلوده به نوزادان منتقل مي شود ، تا سالها علامتي ديده نمي شود .در برخي موارد به دنبال هپاتيت حاد ويروسي فرد دچار حالت ناقلي مي شود .در اين افراد به دنبال علائم هپاتيت از جمله بي اشتهايي ، ضعف ، بي حالي ، پررنگي ادرار و زردي سيستم ايمني بدن نمي تواند HBsAg را منفي كند و بعد از 6 ماه با وجود بهبودي ظاهري فرد آلوده باقي مي ماند .
خوشبختانه تنها 10 درصد افراد مبتلا به هپاتيت حاد ويروسي دچار حالت ازمان مي شوند و ناقل هپاتيت باقي مي مانند ولي متاسفانه در صورت انتقال عفونت از مادران به نوزادان ، در غالب موارد حالت ناقل پابرجا خواهد ماند و نوزادان آلوده امروزه خود آلوده كنندگان جامعه فردا خواهند بود .
 

تشخيص
بر اساس اكثر گزارش هاي علمي بسياري از كساني كه به ويــروس هپاتيت ب آلــــــــوده مي شوند ، از بيماري خود آگاهي ندارند و سالها پس از ابتلا دچار بيماري مي شوند . راه تشخيص اين بيماري اندازه گيري آنتي ژن سطحي اين ويروس يعني HBsAg  است . در مورد فردي كه آزمايش HBsAg وي مثبت است ، تنها نتيجه اي كه مي توان گرفت ، اين است كه شخص ، آلوده به ويروس هپاتيت ب است ( يعني در بدن وي ويروس هپاتيت ب وجود دارد .) آنچه اين آزمايش را معني دار مي كند ، حال عمومي بيمــــــار ، وضعيت كبد ( اندازه آن و نتايج آزمايش هاي تخصصي كبد ) و چند آزمايش ديگر در مورد فعاليت ويروس در بدن است .
دربسياري از موارد به دنبال كشف يك مورد HBsAg مثبت ، ساير افراد خانواده آزمايش شده و موارد مثبت و بدون علامت شناسايي مي شوند .
 

مهمترين مساله در ارتباط با ناقلين هپاتيت ب
از آنجا كه اين بيماري هيچ گونه علامت ، نشانه و ناراحتي ندارد ولي در خون و بدنشان ويروس وجود دارد ، مهمترين مساله و مشكل در مورد اين گروه از افراد ، انتقال ويروس به ديگران است .  در واقع اين افراد مهمترين و اصلي ترين مخـزن ويروس هپاتيت ب هستند .
 

پيشگيري
بهترين راه مسلح شدن افراد برعليه ويروس ، استفاده از واكسن و رعايت دستورات بهداشتي است .
واكسن هپاتيت نوع ب كه در حال حاضر استفاده مي شود ، در واقع همان آنتي ژن ويروس هپاتيت ب HBsAg است كه از خون ناقلين سالم بدست آمده و تغليظ شده است . نوعي ديگري از واكسن وجود دارد كه به روش ژنتيكي ( Recombinant ) تهيه شده است . واكسيناسيون معمولا در سه نوبت و به فواصل يك ماه و 6 ماه از تزريق اول صورت مي گيرد .

استفاده از واكسن هپاتيت ب خطر انتقال ايدز و … را به دنبال ندارد و اين واكسن كاملا بي خطر است .

چه كساني بايد واكسيناسيون هپاتيت ب انجام دهند .
       1.      نوزادان
       2.      كودكان كمتر از 9 سال
       3.    كادر بهداشتي  درماني كه ممكن است با خون و يا سوزن و يا ساير وسايل آلوده به ويروس در تماس         باشند . اين گروه شامل : پزشكان و پرستاران بخشها ، كاركنان بخشهاي همودياليز ، تكنسينهاي آزمايشگاه        ، بانك خون و سازمان انتقال خون و …  است .
       4.      دندانپزشكان و كمك دندانپزشكاني كه بطور مستقيم با بيمار در تماس هستند .
       5.      بيماراني كه مرتبا دياليز مي شوند .
       6.      والدين ، فرزندان و همسر شخص مبتلا به هپاتيت حاد ب و يا ناقلين هپاتيت ب ( كه در ظاهر سالم بنظر مي رسند ) .

        واكسيناسيون افراد فوق در درجه اول قرار دارد و اگر تمامي اين گروهها واكسينه شدند ، آنگاه بهتر است ( در صورت وجود امكانات كافي ) ساير افراد جامعه نيز واكسينه شوند . در حال حاضر واكسيناسيون همه افراد جامعه در برنامه كشوري نيست به هر حال گروههاي در معرض خطر اولويت دارند .

عوارض واكسن هپاتيت ب چيست ؟
عوارض اين واكسن بسيار كم و جزيي بوده و ممكن است فقط باعث قرمزي و ورم محل تزريق ، گاهي درد عضلاني خفيف و تب كمتر از 38 درجه سانتيگراد شود كه پس از مدتي از بين مي رود .

         خوشبختانه واكسن هپاتيت ب در بيش از 90 درصد موارد شخص را در برابر ابتلا به هپاتيت ب ايمن مي كند .

چند سئوال و …

        آيا مي توان بدون ارزيابي وضع فرد از نظر هپاتيت ب از واكسن استفاده كرد ؟
خير . گرچه تزريق واكسن حتي به افراد HBsAg مثبت خطردر بر ندارد ولي با توجه به لزوم شناسايي افراد HBsAg مثبت و پي گيري آنان بهتر است پس از مشخص شدن وضعيت بيمار واكسن تزريق شود . 

     آيا كسي كه خون خود پادتن ضد ويروس هپاتيت ب يا HBsAg دارد ، نيز بايد واكسن بزند؟
خير . كساني كه در پي ابتلا به هپاتيت و بهبود بيماري ، در خونشان آنتي بادي با عيار مناسب وجود داشته باشد ، نيازي به تزريق واكسن ندارند ، زيرا خود بطور طبيعي واكسينه شده اند .

      چگونه مي توان از تاثير واكسن اطمينان حاصل كرد ؟
با انجام آزمايش خون و اندازه گيري پادتن ضد ويروس هپاتيت ب (HBsAb) يكماه تا سه ماه پس از تكميل واكسيناسيون مي توان مشخص كرد كه آيا واكسن تاثير داشته است يا خير .

           تزريق واكسن هپاتيت ب در طول دوران بارداري بلامانع است و هيچ اثر بدي روي جنين ندارد .

ازدواج و ناقلين هپاتيت
هيچ مانعي براي ازدواج خانمها و آقايان ناقل هپاتيت ب با افراد سالم وجود ندارد .
توصيه مي شود تا در صورت منفي بودن HBsAg در طرف مقابل ( همسر آينده ) ، واكسيناسيون ضد هپاتيت ب انجام شود . خوشبختانه خطر انتقال عفونت در زندگي زناشويي سالم حتي  بدون انجام واكسيناسيون زياد نيست ( هر چند نبايد واكسيناسيون فراموش شود )
زناني كه ناقل هپاتيت هستند ، در زمان پريود ( عادت ماهيانه ) چه نكاتي را بايد رعايت كنند ؟
در خون قاعدگي نيز ويروس هپاتيت ب يافت مي شود ( البته در كساني كه ناقل هستند )، لذا اين افراد بايد دقت كافي در مورد آلوده نشدن محيط كار و سكونت مبذول دارند و جهت شستشوي محلهاي آلوده به خون از محلول گلوتارآلدئيد ( سايتكس ) رقيق شده استفاده كنند .
 

حاملگي در خانم هاي ناقل هپاتيت ب
       زناني كه ناقل هپاتيت ب هستند ، آيا مي توانند حامله شوند ؟ اگر حامله شوند ، چقدر احتمال دارد كه فرزند آنها به هپاتيت مبتلا شود و بايد چه كاري انجام دهند ؟
آري ، مي توانند باردار شوند . تنها مسئله اي كه براي اين نوزادان ممكــــن است اتفاق بيفتد ، ابتلا به هپاتيت ب است كه در  حدود40 درصد موارد اتفاق مي افتد ( اين آمار از 10 تا 90 درصد متغير است ). براي اينكه احتمال عفونت نوزاد كاهش يابد ( وحتي به نزديك صفر برسد ) بايد بلافاصله پس از تولد كودك ، ايمونوگلوبولين و واكسن هپاتيت ب به نوزاد تزريق شود . به همين دليل اگر ناقل هپاتيت و حامله هستيد ، حتما خود را از اين مساله مطلع كنيد . پزشك پس از زايمان ، بدن نوزاد را به دقت و با احتياط مي شويد و ظرف 12 ساعت ايمونوگلوبولين هپاتيت ب ( آمپول HBIG ) را روي يك ران و اولين واكسن هپاتيت ب را ( حداكثر در 7 روز اول پس از تولد ) روي ران ديگر نوزاد تزريق مي كند ، و نوبت دوم واكسن پس از يكماه و نوبت سوم واكسن شش ماه پس از نوبت اول تزريق مي شود . كودك شما بايد پس از چند روز و نيز 9 تا 12 ماه بعد از تولد از نظر وجود آنتي ژن سطحي هپاتيت ب (HBsAg  )  مورد آزمايش قرار گيرد . در صورت اتخاذ اين تدابير ، امكان ابتلاي نوزاد شما به هپاتيت ، به كمتر از 10 درصد خواهد رسيد . به هر حال اگر تعداد كافي بچه داريد ، از حاملگي مجدد بپرهيزيد  .

         كليه زنان بايد در دوران بارداري از نظرHBsAg   مورد آزمايش قرار گيرند.

عاقبت ناقلين هپاتيت ب
در اكثر موارد شواهدي دال بر تخريب و التهاب سلولهاي كبدي ديده نمي شود و در واقع يك سازش و همزيستي بين ويروس و سيستم دفاعي بدن به وجود آمده است و اين سازگاري تا ساليان دراز ممكن است باقي بماند و بيمار مشكل كبدي پيدا نكند و ويروس همچنان در حالت نهفته تا آخر عمر باقي بماند . از هر 100 نفري كه به اين حالت مبتلا هستند ، ساليانه 1 تا 2 نفر ويروس را از بدن خود پاك كرده و آزمايش  HBsAg  آنها منفي مي شود . تعداد بسيار كمي از اين افراد در عرض چند سال ، دچار عود بيماري شده و به اصطلاح فعاليت ويروس در بدن آنها مجددا از سر گرفته شود . به همين دليل است كه به حاملين هپاتيت ب توصيه مي شود تا جهت معاينه و انجام آزمايش هاي كبدي و بررسي وضعشان هر 6 ماه يك مرتبه به پزشك معالج خود مراجعه كنند .

        بهتر است ناقلين هپاتيت به صورت دوره اي ( هر 3 تا 6 ماه ) از نظر عملكرد كبد بررسي شوند تا در صورت تبديل به هپاتيت مزمن ، تشخيص و درمان سريعتر صورت گيرد و از تخريب بيشتر كبد جلوگيري شود .

آيا امكان ابتلاي ناقلين هپاتيت ب به سيروز وجود دارد ؟
در درصد كمي از بيماران كه اختلال در كار كبد به صورت پيشرونده ادامه يابد ، اين احتمال وجود دارد . خوشبختانه امروزه با عرضه  داروهاي جديد امكان جلوگيري و يا به تاخير انداختن اين روند وجود دارد.
 

رژيم غذايي در ناقلين هپاتيت ب
هيچ گونه محدوديت غذايي توصيه نمي  شود . تنها افراد  چاق بايد از مصرف چربي خودداري كنند و وزن خود را كاهش دهند .
بقيه افراد مي توانند همانند ساير افراد سالم غذا بخورند .
 

فعاليتهاي ورزشي و روزانه در ناقلين هپاتيت ب
محدوديتي براي انجام امور روزانه وجود ندارد . كساني كه دچار خستگي مي شوند از فعاليتهاي ورزشي سنگين خودداري كنند .
 

مصرف ساير داروها در ناقلين هپاتيت ب
به طور معمول ممنوعيتي در مصرف داروهاي معمول مثل مسكن ها ( استامينوفن و … ) آنتي بيوتيكها در ناقلين وجود ندارد و به هر حال نبايد در مصرف اين گونه داروها زياده روي كرد .
 

آيا امكان ريشه كني ويروس به وسيله دارو وجود دارد ؟
داروهايي كه در حال حاضر در درمان هپاتيت مزمن ب استفاده مي شوند، بيشتر در جلوگيري از پيشرفت بيماري موثرند . از اين داروها مي توان آلفا-انترفرون را نام برد . به هر حال در موارد بسيار نادري با استفاده از اين دارو ويروس از بدن كاملا حذف مي شود . به دليل عوارض و احتمال عدم پاسخ به درمان ، مصرف اين داروها در ناقلين هپاتيت توصيه نمي شود .

آيا با تعويض خون مي توان از شرHBsAg  خلاصي يافت ؟ 
خير.

توصيه هاي لازم به ناقلين هپاتيت ب :

      1.   دلسرد و افسرده نباشيد . با توجه به طبيعي بودن آزمايش هاي تخصصي كبدي مثل ساير مردم شاداب زندگي كنيد و دستورات لازم بهداشتي را رعايت كنيد .
2.   براي معاينه و انجام آزمايش هاي خون هر 6 ماه يك بار به پزشك مراجعه كنيد .
3.   كليه اعضاي خانواده تان ( خواهر ، برادر ، پدر ، فرزند ، همسر و هر كس ديگري كه با شما زندگي مي كند )، بايد عليه هپاتيت ب واكسينه شوند .
4.  از مصرف مشروبات الكلي بپرهيزيد .
5.   در صورت مراجعه به دندانپزشكي ، آزمايشگاه ( براي انجام آزمايش ) ، پزشك و اصولا هر جاي ديگري كه امكان انتقال ويروس از شما به ديگران وجود دارد ، حتما آنها را از آلوده بودن خود آگاه كنيد .
6.  هيچ گونه محدوديتي در زندگي خود به وجود نياوريد .
7.  از استعمال دخانيات بپرهيزيد .
8.  از ريش تراش ، مســــواك ، ناخن گير ، شانه و برس به صـــورت مشترك استفاده نكنيد .
9.   در صورت شستشوي كافي و دقيق ظروف غذا با آب جوش و محلول ريكا امكان انتقال بيماري به دليل استفاده از اين وسايل وجود ندارد . به هر حال براي اطمينان بيشتر مي توانيد وسايل فوق را مجزا كنيد .
10.  تلاش كنيد با بيماري خود كنار بيايي .

علایم ناقلان هپاتیت چیست؟/

مدیرگروه بهداشت محیط و حرفه‎ای دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: در اغلب موارد افراد به دنبال اهدای خون و مشخص شدن وجود آلودگی ویروس هپاتیت ب به پزشک مراجعه می‎کنند و این افراد معمولاً هیچ گونه علامتی ندارند و از آلوده بودن خود نیز اظهار تعجب می‎کنند.

رضا سالاری در گفت‎وگو با ایسنا، توضیح داد: ناقل بیماری هپاتیت به کسانی گفته می‎شود که ویروس هپاتیت ب در خونشان به مدت بیش از 6 ماه وجود داشته باشد، حال عمومی خوبی داشته باشند و در بررسی آزمایشگاهی اختلالی در کار کبد آنان مشاهده نشود، در چنین شرایطی ویروس به صورت مسالمت‎آمیز در داخل بدن وجود دارد ولی آسیبی به کبد وارد نمی‎کند.

مدیر گروه بهداشت محیط وحرفه‎ای لرستان خاطرنشان کرد: مدتی پس از اهدای خون، سازمان انتقال خون ایران با ارسال نامه و کارتی وجود عفونت در خون ناقلین هپاتیت ب را متذکر می‎شود و دستورهای بهداشتی را گوشزد می‎کند. در برخی موارد به دنبال آزمایشات دوره‎ای وجود عفونت در خون افراد مشخص می‎شود.

وی با اشاره به اینکه هپاتیت یعنی التهاب کبد، در میان عوام مردم به یرقان و زردی مشهور است، تصریح کرد: مهم‎ترین عوامل ایجادکننده آن، ویروس‎ها هستند. ویروس‎ها موجودات ریزی هستند که از فرد آلوده به فرد سالم منتقل می‎شوند و برای رشد و تکثیر خود به یک موجود زنده نیاز دارند.

سالاری ادامه داد: تاکنون 6 نوع ویروس هپاتیت شناخته شده است که شایع‎ترین آنها ویروس‎های هپاتیت آ (A)، ب (B) و سی(C) هستند. عوامل دیگری مثل داروها، بیماری‎های توارثی و خودایمنی و مصرف مشروبات الکلی نیز می‎توانند سبب هپاتیت شوند.

مدیر گروه بهداشت محیط وحرفه‎ای دانشگاه علوم پزشکی لرستان اظهار کرد: هپاتیت ویروسی یکی از عوامل مهم مرگ زودرس انسان است. براساس تخمین سازمان بهداشت جهانی ۳۸۵ میلیون ناقل هپاتیتB و ۱۷۰ میلیون ناقل هپاتیتC در جهان وجود دارد و سالانه بیش از یک میلیون مورد مرگ در اثر هپاتیت اتفاق می‎افتد. ابتلا به این نوع هپاتیت عوارض بی‎شماری دارد، از این رو اهمیت شناخت آن بالاست.

وی بیان کرد: امروزه هپاتیت یکی از مشکلات بهداشتی عمده جهان است و 300 میلیون نفر در سراسر جهان حامل ویروس هپاتیت ب هستند. هپاتیت ب پس از بیماری‎های سل و مالاریا شایع‎ترین بیماری عفونی و مسری است. سالانه حدود 50 میلیون نفر به تعداد افراد آلوده در دنیا افزوده می‎شود. بیشتر مبتلایان در کشور چین و تایوان به سر می‎برند. شیوع این بیماری در برخی نواحی آسیا و آفریقا بالاست و حتی به 20 درصد نیز می‎رسد. در ایران طبق آمارهای موجود حدود 3 درصد افراد جامعه یا قریب به 2 میلیون نفر ناقل هپاتیت ب هستند.

سالاری با بیان اینکه علائم ابتلا به هپاتیت در تمامی انواع آن مشابه است، افزود: در ابتدا علائم عمومی مثل بی‌اشتهایی، ضعف، خستگی، تهوع، استفراغ و درد مبهم در قسمت فوقانی و راست شکم بروز می‎کند. گاهی در این مرحله تب هم وجود دارد، بعد از این مرحله زردی پیش رونده بروز می‎کند که ملتحمه (پرده داخلی چشم)، مخاط‌ها و پوست تمام بدن زرد می‎شود.

مدیرگروه بهداشت محیط و حرفه‎ای دانشگاه علوم پزشکی لرستان اظهار کرد: محل زندگی و تکثیر ویروس، کبد آدمی است و محصولات آن پس از تولید با گردش خون به جاهای مختلف بدن می‎روند. بدن در برابر عفونت ویروسی از خود دفاع می‎کند و علیه آنتی‎ژن‎های ویروسی، آنتی‎بادی یا آنتی‎کر(پادتن) می‎سازد. در بسیاری از موارد، بدن با دفاع خود عفونت را دفع کرده و فقط رد پای آن به صورت مثبت بودن آنتی‎بادی‎ها(پادتن‎ها) مشخص می‎شود، در این شرایط علاوه بر رفع خطر، فرد در مقابل عفونت مجدد مصون می‎شود و به اصطلاح واکسینه می‌شود.

وی با اشاره به اینکه تمام افراد آلوده شده با این ویروس علایم بیماری حاد را نشان نمی‌دهند، افزود: ۴۰ - ۳۰ درصد افراد آلوده شده علامت خاصی را نشان نمی‌دهند. معمولاً علایم حدود ۶ - ۴ هفته بعد از ورود ویروس بروز می‌کنند، مانند هپاتیتA افراد آلوده شده با ویروس هپاتت B حاد احساس بیماری می‌کنند و قادر به انجام کاری نیستند. کمتر از یک درصد افراد آلوده، این بیماری را به شکل خیلی شدید و سریع نشان می‌دهند که منجر به از کار افتادن کبد و مرگ می‌شود.

وی ادامه داد: اگر دستگاه ایمنی نتواند بیماری را تا ۶ ماه مراقبت کند، شخص علایم هپاتیت مزمن را نشان می‌دهد، ممکن است نشانه‌های هپاتیت مزمن مشابه هپاتیت حاد باشد. معمولاً در افرادی که چندین سال است مبتلا به بیماری هستند گروهی از علایم اضافی را نشان می‌دهند. این علایم شامل کهیر، جوش‎های پوستی، آرتریت، سوزش یا مورمور کردن در بازوها و پاها (Polyneuropathy) است.

مدیرگروه بهداشت محیط وحرفه‎ای لرستان با اشاره به راه‎های انتقال ویروس گفت: احتمال انتقال از طریق مادر به جنین به ویژه اگر مادر در ماه سوم بارداری آلوده شده باشد بسیار بالا است. تماس جنسی، از راه خون وفرآورده‎های خونی، استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی یا فرو رفتن سوزن آلوده به ویروس به طور اتفاقی در پوست افراد سالم، استفاده از تیغ‎های آلوده، ترشحات بدن از جمله بزاق، مدفوع، صفرا، اشک و مایع منی به عنوان یکی از منابع انتقال ویروس مطرح هستند.

وی با بیان اینکه بعد از آلوده شدن به ویروس هپاتیت B سه مشکل بالینی رخ می‎دهد، افزود: علائم دیده نمی‌شود و مانند هپاتیتA علائم به صورت حاد یعنی ضعف، بی اشتهایی و زردی پیش رونده بروز می‎کند. همچنین آنتی‎ژن ویروس در بدن باقی می‎ماند و اشکال مزمن بیماری اتفاق می‎افتد و بعدا با فعالیت مجدد ویروس، علائم هپاتیت بروز می‎کند.

سالاری خاطرنشان کرد: گاهی این بیماری باعث ایجاد سرطان در کبد می‎شود و نیز با بروز علائم هپاتیت حاد، زردی آنقدر زیاد می‎شود که روی عملکرد طبیعی مغز تاثیر گذاشته و باعث علائم خواب آلودگی و عدم هوشیاری می‎شود. به علت تخریب سلول‎های کبدی زمان انعقاد خون به شدت طولانی می‎شود و خونریزی‎های مختلف در نواحی متفاوت بدن مثل خونریزی لثه، مخاط‎ها و پوست اتفاق می‎افتد که وضعیت بیمار بسیار خطرناک و مرگبار می‎شود.

مدیرگروه بهداشت محیط وحرفه‎ای یادآور شد: ویروس هپاتیت B در افراد بدون علامت که به صورت مزمن و طولانی ویروس را در خون خود حمل می‎کنند از راه‎های گفته شده به افراد سالم انتفال می‎یابد. نکته مهم آن است که درمان خاصی برای این بیماری هنوز کشف نشده و ابتلا به این نوع از بیماری ویروسی مرگبار است.

وی ادامه داد: امروزه پیشگیری از هپاتیتB از طریق واکسیناسیون و همچنین تزریق ایمونوگلوبولین صورت می‎گیرد. واکسن هپاتیت B در سه نوبت(صفر، یک ماه پس از نوبت اول و شش ماه پس از نوبت اول) به صورت عضلانی صورت می‎گیرد. معمولاً این نوع واکسیناسیون تا ده سال فرد را از ابتلا به هپاتیت ب ایمن می‎کند. تزریق این واکسن امروزه در برنامه واکسیناسیون کودکان گنجانیده شده است اما بزرگسالان نیز می‎توانند نسبت به انجام آن اقدام کنند.

مدیر گروه بهداشت محیط وحرفه‎ای استان ادامه داد: تزریق این واکسن برای همه افراد جامعه ضروری نیست ولی در مواردی چون همسر و فرزندان بیماران فرد مبتلا به هپاتیتB ، کسانی که با فرد مبتلا به هپاتیت B زیریک سقف زندگی می‎کنند و کادر بهداشت و درمان که در معرض تماس با بیماران مبتلا به هپاتیت B هستند، توصیه می‎شود. همچنین پزشکان و پرستاران بخش‎ها، کارکنان بخش‎های همودیالیز، تکنسین‎های آزمایشگاه، بانک خون و سازمان انتقال خون و دندانپزشکان و کمک دندانپزشکانی که به طور مستقیم با بیمار در تماس هستند، کادر نظامی و انتظامی که در معرض تماس با معتادان تزریقی مبتلا به هپاتیت B قرار دارند، نوزادانی که از مادر مبتلا به هپاتیت B متولد می‎شوند و بیمارانی که مرتباً دیالیز می‎شوند، زدن واکسن توصیه می‎شود.

سالاری تصریح کرد: واکسیناسیون افراد فوق در درجه اول قرار دارد و اگر تمامی این گروه‎ها واکسینه شدند، آنگاه بهتر است( در صورت وجود امکانات کافی) سایر افراد جامعه نیز واکسینه شوند. در حال حاضر واکسیناسیون همه افراد جامعه در برنامه کشوری نیست به هر حال گروه‎های در معرض خطر اولویت دارند.

مدیرگروه بهداشت محیط وحرفه‎ای لرستان بیان کرد: اگر تماس جنسی با بیمار مبتلا به هپاتیت B و یا تماس خون و وسایل برنده آلوده به خون وی(مثل سرنگ یا تیغ آلوده) اتفاق افتاده باشد در این صورت بهترین راه پیشگیری تزریق ایمونوگلوبولین حداکثر 48 ساعت پس از تماس است. همچنین در مورد نوزادانی که از مادر مبتلا به هپاتیتB متولد می‎شوند تزریق ایمونوگلوبولین ضرورت دارد. البته در تمام این موارد شروع واکسیناسیون یا تکمیل آن نیز لازم است.

References

1. j.E    Berk     (           chief editor       ): Bokus, Gastroenterology . 4 thed . W.B Saunders Co, 1985
2. J.L.  Brown et al : the Hepatitis B Virus in Virus infections of Gut & Liver . Baill . Clin . gatroent , 4 : 721 , 1990
3. M.M Van Ness V S.J Chobanian : Manual of Clinical problems in Gastroenterology . 2 th ed .Little X Brown co , 1994
4. B.J. Mcmahon etal : Frequency of Adverse
Reactions to Hepatitis B Vaccine in 43618 persons .
Am . J . Med , 92 : 254 , 1992

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا